Narzędzia PFHBiPM wspierające zarządzanie rozrodem

W Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka realizuję zadania z zakresu doradztwa ogólnego. Pracując w terenie, zapewniam hodowcom, z którymi współpracuję kompleksową i specjalistyczną opiekę zootechniczną. W oparciu o znajomość ich potrzeb oraz celów, do których dążą pomagam, wykorzystując oferowane przez PFHBiPM rozwiązania wspierające ekonomiczny i efektywny chów i hodowlę krów mlecznych.

Gdy pierwszy raz kontaktuję się z nowym hodowcą, kieruję do niego proste pytanie – jakie Pan/Pani widzi przeszkody w prowadzeniu swojego stada. Najczęstszą odpowiedzią jest – „mam trudności z rozrodem moich krów”. Problem istnieje w wielu gospodarstwach, co więcej obok mastitis stanowi poważny czynnik znacząco obniżający efektywność i opłacalność produkcji mleka. Co jest przyczyną zaburzeń w rozrodzie bydła? Nie jest łatwo prosto odpowiedzieć na to pytanie. Obniżenie wskaźników rozrodu ma najczęściej podłoże wieloprzyczynowe. I to właśnie nałożenie się na siebie kilku czynników jest przyczyną trudności w zacieleniu krów. Z doświadczenia wiem, że w dużej mierze przyczyną problemów w stadzie jest niewłaściwe zarządzanie. W obecnej dobie, archaizmem wydaje się podejmowanie właściwych decyzji w oparciu o własne przeczucia. Bez wystarczającej wiedzy analitycznej trudno hodowcom o obiektywizm. Skąd jednak brać potrzebną do analiz informację, gdzie potwierdzić, czy dobrze zarządzamy stadem, a rozród krów jest optymalny. Odpowiedź znajdziemy w usługach oferowanych przez PFHBiPM, a konkrety w raportach wynikowych, które są wynikiem prowadzonej w stadzie oceny wartości użytkowej. W ofercie dostępnych jest 10 raportów tematycznych, które korzystający z usługi hodowca otrzymuje niezwłocznie po przeprowadzeniu i analizie danych z próbnego doju. Jednym z nich, traktującym konkretnie o sprawach rozrodu w stadzie bydła mlecznego jest tzw. RW-3, należy do grupy raportów dodatkowych, zamawianych opcjonalnie i płatnych. Można w nim śledzić na bieżąco i analizować newralgiczne miejsca i okresy, w których mogą być popełniane potencjalne błędy w zarządzaniu rozrodem. Kolejne, istotne dla oceny problematyki reprodukcji w stadzie, są raporty RW-1 STADO i RW-2 PRÓBA (dostępne bezpłatnie w ramach oceny) oraz RW-11 ŻYWIENIE (bezpłatny w opcji korzystania z programu SOL). W cyklu artykułów „Narzędzia PFHBiPM wspierające zarządzanie rozrodem” chciałbym Państwu i omówić i przybliżyć najważniejsze nasze produkty, pomocne w zarządzaniu rozrodem bydła mlecznego.

RW-3 „Stan rozrodu w stadzie – analiza cech płodności stada”

Pamiętajmy, że raport sam w sobie nie jest lekarstwem na problemy z rozrodem. Jest to jednak doskonałe narzędzie wskazujące, gdzie należy szukać możliwych przyczyn problemu, a później czy działania, które podjęliśmy były właściwe, i w jakim stopniu nastąpiła poprawa sytuacji. RW-3 to dokument jednostronicowy, zawiera pięć uporządkowanych obszarów monitorujących kwestie odpowiadające za rozród. Zebrane w nich syntetyczne informacje to efekt kooperacji hodowcy z PFHBiPM. Na próbnym doju, poza pomiarem wydajności krów i pobraniem prób mleka, przeprowadzany jest z hodowcą szczegółowy wywiad o sytuacji w stadzie i zdarzeniach, które miały miejsce od poprzedniej próby. Zebrane dane podlegają przetworzeniu i analizie w systemie teleinformatycznym SYMLEK.

Dla oceny jakości reprodukcji niezbędna jest analiza wskaźników rozrodu, a dane do niej dostępne są w pierwszym bloku raportu – WYCIELENIA I PORODY:

Grupowanie wyników zwierząt według powyższych wskaźników podzielono na dwa okresy: za ostatnich 12 miesięcy i od 1 stycznia do daty próbnego doju bieżącego roku. W każdym z tych okresów pokazane są dane dla pierwiastek, krów starszych oraz dla stada ogółem.

W opisywanym bloku znajdują się również informacje szeregujące zwierzęta i stado według rodzaju porodu. Kolejne cyfry w nagłówku tabeli oznaczają:

• 1 poród samodzielny, krowa/jałówka wycieliła się samodzielnie, bez pomocy człowieka.
• 2 poród łatwy, wycielenie z niewielką pomocą człowieka, bez komplikacji.
• 3 poród trudny, wycielenie niemożliwe bez pomocy, użycie znacznie większej siły niż przy poprzednim rodzaju wycielenia.
• 4 poród ciężki z zabiegiem chirurgicznym, uszkodzeniem krowy lub cielęcia, embriotomią.
• 5 poronienia, gdzie rozpatrywane są dwa ich rodzaje:
  • w przypadku, gdy poronienie nastąpiło powyżej 140 dni od daty ostatniego unasienienia lub 210 dni od poprzedniego wycielenia uznaje się, że poronienie rozpoczyna nowa laktację;
  • w pozostałych przypadkach uznaje się, że kontynuowana jest ta sama laktacja (poronienie nie rozpoczynające laktacji). Jeżeli liczba obrazująca problem wydaje się bardzo niepokojąca (więcej niż 10%) zainteresujmy się statusem zdrowotnym stada, szczególnie występowaniem chorób wirusowych. Natomiast w przypadku obór wolnostanowiskowych upewnijmy się, że obsada w budynku nie jest zbyt wysoka, a zwierzęta nadmiernie nie rywalizują ze sobą.
• 6 cesarskie cięcie, gdzie poród nastąpił przez cesarskie cięcie.

Analiza przebiegu porodu (informacja zgłaszana zootechnikom podczas próbnego udoju) informuje nas o potencjale odnośnie łatwości/trudności porodu, czyli kwestii wpływającej na produkcję mleka oraz o fakcie, czy podczas inseminacji stosujemy odpowiednio dobrane buhaje pod kątem tego parametru. Natomiast w kolejnych kolumnach omawianego bloku tj. – stan urodzonych cieląt zawarta jest informacja o liczbie urodzonych cieląt z podziałem na płeć i wyliczeniem liczby cieląt martwo urodzonych oraz potworkowatych.

Powyższe stanowi jedynie krótkie streszczenie bogatych możliwości analitycznych jakie daje blok WYCIELENIA I PORODY. W kolejnym artykule opiszę Państwu kolejne informacje dostępne w ramach raportu RW-3 „Stan rozrodu w stadzie – analiza cech płodności stada”.

Robert Borowski

Doradca Ogólny PFHBiPM